شرکت سهامی زراعی نیل آباد تربت جام، طبق اساسنامه و قانون تشکیل شرکتهای سهامی زراعی در سال 1348 از یکپارچه شدن اراضی پراکنده و با عضویت 276 نفر کشاورز خرده مالک روستاهای نیل آباد، صفرآباد و بژگان و نیز ادغام اراضی متعلق به دولت تشکیل شد.
از اهداف تشکیل شرکت سهامی زراعی می توان به موارد ذیل اشاره نمود.
1- افزایش میزان بهره وری.
2- تلفیق مناسب امکانات و حداکثر بازدهی عواومل تولید.
3- کاربرد صحیح روشهای علمی و توسعه مکانیزاسیون.
4- کاهش هزینه ها و افزایش راندمان تولید.
5- مدیریت پایدار منابع و سازماندهی و اداره مطلوب امور تولید.
6- جلوگیری از خرد شدن و تقسیم اراضی مزروعی به قطعات کوچک غیر اقتصادی.
7- توسعه فعالیتهای غیر کشاورزی از جمله ایجاد واحدهای دام و طیور.
8- عملیات مربوط به تولید، حفاظتف تبدیل، طبقه بندی، بسته بندی، حمل و نقل و فروش محصولات و همچنین بیمه محصولات کشاورزی و دامی.
9- حداکثر استفاده از ممنابع آب و خاک و بالتبع بالا بردن میزان درامد و بهزیستی سهامداران.
ایجاد اشتغال مولد و بهسازی و عمران روستاهای حوزه عمل شرکت.
این شرکت تا کنون توانست است در تحقق اهداف تعیین شده، بعنوان قطب مهم تولید کشاورزی و دامی و نیز الگوی موفق نظام بهره برداری بویژه در ارتباط با تولید محصولات اساسی و امور اقتصادی، فرهنگی، اجنماعی و رفاهی سهامداران و منطقه موفقیتهای شایان توجهی کسب نماید.
با توجه به برگزاری پنجاه و سومین(53) جلسه عمومی عادی سالیانه شرکت سهامی زراعی تربت جام که طبق مقررات با دستور کار مشخص شده در حوزه عمل این شرکت به مرکزیت نیل شهر برگزار می گردد بعنوان آخرین تغییرات در این شرکت، آقایان: محمد فیضی بعنوان رئیس هیئت مدیره و صادق پرندر بعنوان نائب رئیس و غلامحمد دری بعنوان دبیر هیئت مدیره به مدت سه سال و آقایان علی افرند سلیمانی و جواد جعفری بعنوان بازرسین شرکت برای مدت یکسال انتخاب شدند.
شركت با دارا بودن حدود 12000 هكتار اراضي ساليانه قريب به 3000 هكتار آنرا زير كشت زراعتهاي متداول از جمله گندم ، جو ، ذرت ، يونجه ، خربزه ، زيره ، كلزا ، چغندرقند با رعايت آيش و تناوب قرار مي دهد و نزديك به 2000 هكتـار از اراضي مزبور با كشت ارقام مناسب زيـر پوشش گياهان مرتعي واقـع شده كه خود اقدام بسيار ارزنده اي به شمار مي آيد. منابع تأمين آب از 32 حلقـه چاه عميق با دبي 800 ليتر در ثانيه و بنـد ذخيره اي و تغذيه اي بوژگان با حجم آبگيري افزون بر 800000 متر مكعب تشكيل شده است.
وجود كارشناسان و پرسنل مجرب و همچنين امكانات و بستر بالقوه موجود باعث شده تا درجهت تحقق كشاورزي نوين مزارع آزمايش و تحقيقي و الگويي مراكز مختلف در محدوده شركت طراحي و اجرا گردد. با توجه به اهميت تلفيق امور زراعي و دامي مزيد بر واحدهاي طيور و دامي مدرن متعلق بـه شركت ، قريب به 12000 رأس دام سهامداران هم از ته چر زراعتها و علوفه مختلف تغذيه نموده و تحت پوشش حمايتي شركت مي باشد. در حال حاضر ميانگين توليد محصولات اساسي در حوزه عمل شركت از جمله گندم ، چغندر قند ، كلزا و جو نزديك به دو برابر ميانگين استان و كشور مي باشد.تمامي عمليات خاك ورزي ، كاشت ، داشت و برداشت زراعتها با استفاده از انواع تراكتور به همراه كليه ادوات و دنباله بندهاي مربوطه و شش دستگاه كمباين انجام مي شود و شركت تا كنون به عنوان الگو نقش مهمي در توسعه و ترويج زراعتهاي مكانيزه حوزه عمل شهرستان ايفا نموده است. همچنين با برخورداري از ماشين آلاتي مانند اسكريپر ، بولدوزر ، لودر ، گريدر ، اتوميكسر ، جراثقال و چنـدين دستـگاه كاميون علاوه بر اجراي بخش عمده اي از پروژه هاي زير بنايي خود توانسته است به روستاهاي حومه نيز خدمات قابل توجهي ارائه نمايد.
تعميرگاه مجهز شركت علاوه بر انجام كليه تعميرات و رفع نقايص فني وسايل سبك و سنگين و ماشين آلات كشاورزي ، خدماتي چون جوشكاري ، تراشكاري ، آپاراتي و غيره را عهده دار بوده و امورات فني را نيز آموزش مي دهد. شركت داراي انبار فني جهت تأمين كليه لوازم فني و يدكي مورد نياز واحدهاي تابعه و انبار نهاده هاي كشاورزي جهت نگهداري ، توزيع ، پشتيباني و ارائه كليه نهاده هاي مختلف كشاورزي و واحد سرويس و تجهيز منابع آبي بوده و واحد گاوداري شيري اين مجتمع با دارا بودن 540 رأس دام از نژاد هلشتاين كانادايي علاوه بر عرضه شير سالم در اصلاح نژاد واحد هاي دامي منطقه و همچنين توسعه واحدهاي صنعتي موفقيت هاي زيادي را كسب نموده است.
واحد گاوداري گوشتي نيز با توجه به ضرورت تأمين گوشت قرمز و همچنين حداكثر استفاده از امكانات از جمله گوساله هاي نر توليدي در واحدهاي گاوداري شيري ، ساليانه با پرورش اصولي و علمي ، بخشي از نيازهاي منطقه به گوشت قرمز را مرتفع مي نمايد به نحوي كه طي چندسال گذشته به عنوان توليد كننده نمونه در سطح شهرستان انتخاب و معرفي شده است.
همچنين واحد گوسفندداري در حال حاضر با پرورش داشتي و گوشتي حدود 3000 رأس گوسفند از نژاد اصيل بلوچي كه با شرايط آب و هوايي منطقه سازگار و همچنين از درصد دو و سه قلوزايي بالايي برخوردار است و به لحاظ حفظ ذخيره ژني تحت پوشش ثبت مشخصات قراردارد و جزو واحدهاي الگو و نمونه در منطقه به شمار آمده و اهداف طرح اصلاح نژاد را دنبال مي نمايد.مضافاً واحدهاي امور زير بنايي و ساختماني ، جايگاه توزيع مواد سوختي ، عامليت فروش و توزيع كود شيميايي ، واحد باغباني ، واحد امورمالي و اداري و باشگاه ورزشي در چرخه گردش امور شركت فعاليت دارند.
اين مجتمع بزرگ توليدي در مسير تحقق بخشي از اهداف خودكفايي طي چند سال گذشته در توليد محصولات اساسي زراعي و دامي و افزايش درآمد سرانه سهامداران عضو به رشد چشمگيري نائل و صرف نظر از ايجاد اشتغال مولد و جلوگيري از مهاجرت ، به يكي از مناطق مهاجرپذير تبديل گرديده كه با ملاحظه نمودارهاي ارائه شده در بخشي از عملكرد ، ساير اقدامات مهم در طول چند ساله اخير عبارتند از :
اجراء و استفاده از سيستم آبياري باراني در سطح 300 هكتار كه توسعه آن تا حد 1400 هكتار مد نظر قراردارد.
اجـراي آزمـايشي آبيـاري قطـره اي و t-tapeدر زراعت چغنـدرقند و جاليز ( ادامه دارد )
مديريت و هدايت اصولي منابع آب با توجه به اهميت موضوع.
شروع پروژه تحقيقاتي ‹‹ ارزيابي مقدماتي ژرم پلاسم خربزه كلكسيون بانك ژن نسبت به مگس خربزه ››
احداث كانالهاي بتوني آبرساني بطول 90 كيلومتر.
پايلوت توليد و تكثير بذر مناسب خربزه به روش سلكسيون و تهيه بذور ارقام صادراتي اين محصول.
احداث جاده دسترسي به مزارع به طول 150 كيلومتر.
شروع پروژه توليد بذر كلزا در سطح 100 هكتار و توسعه سطح زير كشت زراعت مزبور با توجه به اهميت خاص خودكفائي در تأمين روغن خوراكي.
شروع مطالعات تجهيز و نوسازي اراضي و طرح جامع توسعه شركت كه تحولات مثبت و گسترده اي در ابعاد گوناگون بدنبال خواهدداشت.
احداث استخر ذخيره آب به تعداد 7 واحد و با ظرفيت 21000 مترمكعب.
لوله گذاري انتقال آب و ترميم كانالهاي بتوني به طول 70 كيلومتر.
بازسازي و احياء ماشين آلات و ادوات مكانيزاسيون كشاورزي با سرمايه گذاري مورد نياز.
سرمايه گذاري لازم در زمينه بازسازي و تعويض منصوبات و تجهيزات داخلي و خارجي چاههاي عميق.
ايجاد تحولات كمي و كيفي در واحدهاي دام و طيور با سرمايه گذاري لازم.
بابررسي اهداف اصلي و فرعي و نيز عملكرد شركت سهامي زراعي تربت جام و بطور كلي شركتهاي سهامي زراعي ، معلوم ميشود كه اين واحدها منحصراً بعنوان يك نظام بهره برداري مطرح نگرديده اند بلكه رسالت توسعه روستائي و كشاورزي منطقه اي بعهده اين فعاليتها محول شده است ، براي تبيين اين موضوع ذيلاً به توقعات و اهداف مورد نظر اشاره ميشود.
ــ افزايش و ارتقاء سطح رفاه اجتماعي كشاورزان و كمك به بهزيستي آنان.
ــ جلوگيري از خرد شدن و تقسيم اراضي مزروعي به قطعات كوچك غيراقتصادي در اثر توارث ، انتقال و خريد و فروش.
ــ ايجاد امكانات همه جانبه براي بكاربردن ماشين آلات كشاورزي و استفاده از تكنولوژي نوين از طريق يكپارچه شدن اراضي پراكنده و تشكيل واحدهاي مكانيزه.
ــ متشكل شدن توانائيهاي پراكنده انساني و مادي و ايجاد روحيه همكاري و مشاركت فعال در كشاورزان به طريقي كه در جريان تصميم گيريها و تعيين نيازهاي اجتماعي و توليدي بتوانند فعالانه شركت كنند.
ــ آشنائي كشاورزان با اصول و شيوه هاي پيشرفته كشاورزي و دامداري و دامپروري از طريق برنامه هاي آموزشي و نيز ايجاد اعتماد به نفس در زارعين به منظور مشاركت فعالتر در امور فني ، توليدي و اداري.
ــ توسعه و ترويج فعاليت هاي توليدي غيركشاورزي و بوجود آوردن روحيه سازندگي و خلاقيت در روستائيان.
ــ حداكثر استفاده از نيروي انساني فعال و موجود در روستاهاي كشور و ايجاد اشتغال مولد و جلوگيري از مهاجرت به شهرها.
ــ بالا بردن سطح توليدات كشاورزي ، دامي و باغي و همچنين ايجاد صنايع كشاورزي و روستائي بصورت زنجيره اي و چرخه كامل به منظور كمك به تأمين نيازهاي غذايي كشور.
ــ افزايش توليدات ناخالص ملي در بخش كشاورزي با گسترش كشاورزي نوين و ارائه خدمات زير بنائي.
ــ پرورش استعدادهاي روستائيان در زمينه هاي مختلف فعاليتهاي توليدي و اجتماعي و ارائه آموزش هاي لازم در زمينه بهداشتي ، بهزيستي و آگاهي هاي اجتماعي و عمومي.
ــ ارائه خدمات عمراني و زير بنائي از قبيل ايجاد راه ، ساختمان ، برق ، شبـكه هاي آبياري ، تجهيز و نوسازي اراضي ، خدمات مهندسي و زراعي ، مسكن و نظاير به منظور تشكيل و پيشبرد هدفهاي اقتصادي و توليدي و اجتماعي.
ــ مديريت عوامل و منابع توليد در بخش كشاورزي با استفاده تركيبي از مديريت ، فن ، نيروي انساني ، سرمايه و اعتبار ، ابزار و وسايل كار.
ــ امكان اعمال سريع و جامع سياست هاي كشاورزي دولت در مناطق روستائي.
ــ كاربرد قوي در اجراي هرگونه برنامه توسعه كشاورزي و عمراني.
ــ سرمايه گذاري قابل اطمينان و اجراء مطلوب پروژه هاي كشاورزي و عمراني با توجه به سيكل نظارتي ، هدايتي و مديريتي.
با عنايت به نقـش سازنده و دست آوردهاي چشمگير فني ، اقتـصادي ، عمـراني و رفاهي شركت سهامي زراعي تربت جام بعنوان يك نظام بهره برداري جمعي و رسالت آن در ابعاد توسعه كشاورزي در حوزه عمل و محيط پيرامون ، منافع عمومي حاصل از فعاليت اين شركت و واحدهاي مشابه قابل توجه ميباشد كه اهم آن عبارتند از:
الف ) اجراي برنامه هاي ملي و منطقه اي عمراني :
شركت موفق شده است برنامه هاي بخش كشاورزي اعم از ملي يا منطقه اي مهم مربوط به قلمرو فعاليت خودرا به نحو مطلوبي اجراء نمايد ، كشت محصولات استراتژيك نظير غلات ، چغندرقند ، ذرت ، كلزا و جاليز و همچنين مبارزه با آفات ، امراض ، علف هاي هرز در سطوح وسيع و يكپارچه از مصاديق اين امر محسوب ميشوند ، برنامه هاي عمراني نيز به سهولت در محدوده عمل شركت اجـراء گرديده است ، احداث درمانگاه ، تأمين برق ، احداث جاده هاي ارتباطي ، تأسيس مدارس ابتدائي ، راهنمائي و دبيرستان ، محوطه سازي و بهسازي محيط ، احداث مسكن براي كاركنان و سهامداران ، احداث حمام ، ايجاد فروشگاههاي مختلف ، تأسيس بانك ، احداث نانوائي ، احداث اماكن مذهبي و نظاير اينها از جمله اقدامات عمراني به شمار ميآيد.
ب ) حفاظت منابع :
نگه داري و بهره برداري صحيح از منابع طبيعي وظيفه بسيار مهم و خطير بخش كشاورزي است در واحدهاي كوچك و خرد و دهقاني نه تنها حفاظت و نگهداري اصولي و فني از اين منابع حياتي صورت نمي گيرد بلكه عموماً و در اغلب موارد موجبات انهدام آنها نيز فراهم شده است. در شركتهاي سهامي زراعي به دليل اعمال مديريت متمركز از يك سو و حضور كارشناسان كشاورزي از سوي ديگر ، امكان حفاظت و نگه داري فني و اصولي از منابع نظري زمين ، مرتع ، جنگل ، آب و غيره وجود دارد.
ج ) اشتغال زائي :
عليرغم استفاده از روش هاي نوين و مكانيزه كردن كشاورزي ، اين شركت توانسته است از طريق ايجاد فعاليت هاي وابسته و نيز ارتقاء وضعيت اقتصادي نسبت به جذب نيروهاي فعال و اشتغال مولد درزمينه هاي مختلف اقدام و از روند مهاجرت جلوگيري نمايد.
د ) آموزش و مهارت :
بخش هاي عمده فعاليت و بويژه امورفني در واحدهاي ماشين آلات ، مكانيزاسيون ، واحدهاي دام و طيور ، و زراعت و غيره از طريق آموزش نيروهاي بومي و محلي اداره ميشوند و تا كنون علاوه بر تنظيم و اجراء برنامه هاي آموزش مديريت اجرائي مزرعه براي كارشناسان استان ، تعداد زيادي نيروي ماهر در رشته هاي مختلف در واحدهاي تابعه شركت آموزش ديده و و وارد بازار كار شده اند.
هـ ) ارتقاء فرهنگ :
فعاليتهاي جمعي و اشتغال تخصصي افراد و دگرگوني در نظام توليدي و همچنين تداوم مديريت متمركز سبب شده است كه فرهنگ كارجمعي بتدريج اشاعه پيدا كند و بسياري از آسيبها و ناهنجاريهاي اجتماعي نظير اعتياد به مواد مخدر و خريد و فروش آن در محدوده شركت به شدت كاهش يافته و از طريقي با ارتقاء وضعيت اقتصادي و رفاهي تعداد افراد تحصيلكرده در مقاطع مختلف تحصيلي و بويژه دانشگاه به نحو چشمگيري افزايش داشته است.
و ) حفظ مالكيت:
بررسي هاي آماري نشان ميدهد كه شركت سهامي زراعي در امر تثبيت وضع مالكيت كشاورزان عضو توفيق استثنائي داشته و حفظ مالكيت و سهام و ارزش افزوده آن براي زارعين در اين شركتها بعنوان يك مزيت بسيار چشمگير مورد اهميت ميباشد.
ز ) مديريت سازمان يافته و يكپارچگي كشت :
كوچكترشدن و پراكندگي مداوم اراضي زارعين براثرفروش قطعات و بلا كاشت ماندن و يا ضعف مديريت ناشي از فوت زارع و مسائل توارث به طور مداوم كشاورزي كشور را تهديد ميكند ، در شركتهاي سهامي زراعي ضمن اينكه اراضي زارعين ادغام شده بصورت كاملاً يك پارچه كشت و اداره ميشود ، تبعات ناشي از فوت ، ازكارافتادگي ، مهاجرت زارعين و نظاير آن هيچگونه اثرات منفي در نظام كشت ايجاد نمي كند و با قواعد و مقررات خاص مديريت و هدايت امورتوليد بطور منسجم ادامه مي يابد.
ح ) تعديل درآمد ساكنين روستاها :
وجود يا فقدان زمين بين روستائيان باعث شده كه مردم روستاها به دو قشر زارع و خوش نشين تقسيم شوند ، زارعين نيز از سه طبقه خرده پا ، متوسط و مرفه تشكيل شده اند و اختلاف اقشار و طبقاتي موجود در روستاها همچنان لاينحل باقي مانده و با افزايش جمعيت شدت مي يابد و شركت هاي سهامي زراعي مي توانند با اجراي برخي از مقررات اختصاصي اين نظام تعديل نسبي در درآمد اقشار گوناگون ايجاد نمايند.
ط ) پايگاه و تريبون مطمئن :
روستائيان و زارعين كشور امكانات و شرايط كافي براي ارائه نظرات ، انتقادات و پيشنهادي خود به برنامه ريزان و سياست گذاران بخش را دراختيار ندارند ، شركت هاي سهامي زراعي كه از حضور و خدمت تمام وقت كارشناسان كشاورزي بهره مند مي باشند به بدنه اصلي دستگاه برنامه ريز بخش كشاورزي ( وزارت جهاد كشاورزي ) متصل بوده و به سهولت قادرند اين رابطه را برقرار سازند و استفاده از تسهيلات اعتباري ، خدماتي ، تحقيقي ، آموزشي بازرگاني و امثال آن از همين طريق صورت ميگيرد.
ي ) بازده سرمايه گذاري :
بخش كشاورزي از نظر بازده سرمايه گذاري نسبت به ساير بخش هاي اقتصادي ضعيف تر بوده و وجود بهره برداران كوچك و متفرق نيز اين موضوع را تشديد ميكند ، شركتهاي سهامي زراعي با استفاده از ابزار مديريتي ، تحول در ساختار توليد و اعمال تكنولوژي قادرند كه سرمايه رانيز به نحو مطلوبي جذب نموده و در يك سيكل توليدي كامل ، نرخ بازده را افزايش دهند ، اين موضوع در مورد جذب تسهيلات بانكي و اعتبارات عمراني توأماً مصداق دارد.
• توسعه روستايي و كشاورزي روندي است كه تلاشها و كوششهاي مشترك مردم و مسئولين را براي بهبود شرايط اقتصادي ،اجتماعي و فرهنگي جوامع روستايي طلب ميكند وحضور دو عضو مردم و حكومت درروند پيچيده توسعه الزامي است و اين مشاركت در شركتهاي سهامي زراعي به نحو مطلوب محقق ميشود ،زيرا علاوه بر فرآيند وظايف هدايتي، نظارتي و حمايتي،وزارت جهاد كشاورزي در اين نظام بهره برداري تكاليف قانوني متعددي بعهده دارد كه در 19 ماده از 26 ماده قانون و قريب به يك سوم از اساسنامه شركتهاي سهامي زراعي به دخالت دولت و وزارت جهاد كشاورزي مربوط ميشود.
رئوس برنامه هاي آتي ودر دست اجراء شركت
1- توسعه سيستم آبياري باراني،قطره اي و t-tape بمنظور بهره گيري صحيح و بهينه از منابع آب و استمرار لوله گذاري كه در صدر همه برنامه ها قرار دارد و ميتواند در تحقق افزايش سطح زير كشت و در نتيجه توليد پايدار و اقتصادي شركت را ياري نمايد.
2- توسعه امور باغباني و كشت درختان انجير، بادام وپسته و نيز درختان غير مثمردر اطراف مزارع.
3- افزايش ظرفيت واحدهاي دامداري و مرغداري.
4- تجديد نظر ساختار توليد كنوني و توسعه انجام امور تحقيقاتي در راستاي افزايش كيفي و كمي محصولات توليدي .
5- مطالعه وتوسعه كشت گياهان دارويي در منطقه.
6- توسعه و بهبود وضعيت مكانيزاسيون شركت كه از اهميت بسيار خاصي برخوردار ميباشد.
7- ايجاد صنايع تبديلي كه مطمئناً تاثير بسزايي در اقتصاد و اشتغالزايي منطقه خواهد داشت.
8-پرورش شترمرغ و توليد قارچ خوراكي
9-ايجاد كشتارگاه طيور
10-احداث بند بتوني و انحراف سيل موجود در حاشيه شهرك بمنظور استفاده بهينه از روان آبها و سيلابهاي جاري شده.
11-بازسازي و رونق فضاي سبز شهرك و نيز مرمت و ترميم كليه تاسيسات و ساختمانها با توجه به قدمت بهره برداري از آنها.
12-توسعه طرح مرتعداري باكاشت گياهان مناسب منطقه.
13-پيگيري در رابطه با اجراء و انجام طرح مطالعات جامع و تجهيز و نوسازي اراضي شركت در سطح 4000 هكتار كه موجب تحولات چشمگيري در ابعاد اقتصادي و توليدي خواهد شد.
در خاتمه ذكر اين مهم ضروري است كه تحول در نظام بهره برداري توليد و افزايش بهره وري در راستاي نيل به توسعه پايدار بخش كشاورزي بايد بعنوان سياست محوري مورد توجه و مداقه مجلس شوراي اسلامي و وزارت جهاد كشاورزي قرار گيرد و در جهت رفع موانع و تنگناهاي نظام بهره برداري با مطالعه در ساختار و خصوصيات نظامهاي بهره برداري موجود و ضرورت تغيير و تحولات اساسي در نظامهاي ناكارآمد بهره برداري بطور جدي برنامه ريزي و سياست گذاري شود و در اين زمينه تشكيل،حمايت،نهادمندي و احياء وتوسعه شركتهاي سهامي زراعي در مناطق مستعد كشور از جمله راهبردهاي عمده اي است كه نيل به خودكفايي، تامين امنيت غذايي ،توسعه پايدار كشاورزي و عمران روستايي را عملاً تسريع و امكان پذير مينمايد. بهر حال در ارتباط با ايجاد تحول ، انتخاب و گسترش نظام هاي بهره برداري زراعي حداقل 5 موضوع زير بايد مورد تجزيه و تحليل قرار گيرند:
1. به چه ترتيبي مي توانيم كل محصولات كشاورزي و قدرت توليد سرانه را به نحو چشمگيري افزايش دهيم؟
2. در چه شرايطي مزارع معيشتي سنتي با بهره وري پايين به مزارع تجارتي با بهره وري بالا تبديل مي شوند و عوامل لازم براي انجام اين كار كدامند؟
3. مطالعه اينكه آيا كشاورزان سنتي انعطاف لازم را در برابر تغييرات نشان ميدهند و يا اينكه در مقابل آن مقاومت مي كنند و زندگي را به طور سنتي و خود مصرفي ادامه مي دهند؟
4. آيا جهت افزايش توليد ميان كشاورزان انگيزه لازم وجود دارد و يا اينكه لازم است تغييرات نهادي و ساختي در نظامهاي زراعي بعمل آيد ؟
5. بالاخره آيا براي بهبود وضع زندگي روستائيان بالا بردن قدرت توليد كشاورزي كافي است و يا اينكه بايد توأماً در زمينه خدمات بهداشتي ، آموزشي و ساير خدمات اجتماعي و عمومي اصلاحاتي صورت گيرد تا امكان پياده كردن توسعه اقتصادي فراهم شود ؟
به موازات تشكيل شركت هاي سهامي زراعي كه از سال 1347 در اقصي نقاط كشور تشكيل گرديد . در استان خراسان نيز سه شركت سهامي زراعي بنامهاي قائنات ، فرحناز و تربت جام به ترتيب در سالهاي 1347 و 1348 تشكيل گرديده و شروع به فعاليت كردند از اين شركتها دو شركت قائنات و فرحناز كه اولي در قائنات و دومي در 50 كيلومتري شهرستان نيشابور قرار داشت به هنگام وقوع انقلاب اسلامي منحل اعلام گرديدند و تنها شركت سهامي زراعي جام به حيات خود ادامه داد . شركت سهامي زراعي تربت جام از تجمع واحدهاي بهره برداري دهقاني و پراكنده بوجود آمده است كه بر اساس اصول بازرگاني اداره مي شوند .
اين شركت توليدي در مسير تحقق بخشي از اهداف خودكفايي طي چند سال گذشته در توليد محصول هاي اساسي زراعي و دامي و افزايش درآمد سهامداران عضو به رشد چشم گيري نائل آمده است و صرف نظر از ايجاد اشتغال و جلوگيري از مهاجرت روستاييان به يكي از مناطق مهاجر پذير تبديل گرديده است . در اين شركت تمامي عمليات كاشت ، داشت و برداشت زراعت ها با استفاده از انواع وسايل كشاورزي از قبيل تراكتور ، كمباين و … صورت مي گيرد همچنين شركت سهامي زراعي نيل شهر توانسته است تا كنون به عنوان الگو نقش مهمي در توسعه و ترويج زراعت هاي مكانيزه در سطح شهرستان داشته باشد .
موقعیت جغرافیایی شرکت:
شهرستان تربت جام سرزميني هموار و جلگه اي با امتداد شمال غربي و جنوب شرقي كه درازای آن حدود 70 كيلومتر مي باشد . اين شهرستان در شرق خراسان رضوي در فاصله 163 كيلومتري جنوب شرق مشهد واقع شده است .
موقعيت جغرافيايي شهر بين 60 درجه و 35 دقيقه تا 60 درجه و 40 دقيقه طول شرقي و بين 35 درجه و 12 دقيقه تا 35 درجه و 16 دقيقه عرض شمالي قرار دارد ( نقشه توپوگرافي تربت جام ، مقياس 250000 : 1).
شهرستان تربت جام از شمال به شهرستان سرخس و از شرق به كشور افغانستان ، از جنوب به شهرستان تايباد ، از غرب و جنوب غربي با شهرستان فريمان و تربت حيدريه و از شمال غرب با مشهد همجوار است .