بهترین روش کشت گندم
.۱ تهیه بستر
کشاورزان پس ازبرداشت محصول تابستانه خود وسوزاندن یا جمع آوری کردن بقایای آن عملیات تهیه بستر برای کشت پاییزه گندم شروع کردند . این عملیات به شرایط کار، محصول برداشت شده و محصول مورد کاشت بستگی دارد . اهداف نهایی تهیه بستر بذر ایجاد شرایط مناسبی برای سبز شدن، استقرار، رشدگیاه ، حصول عملکرد بالا و نیز ایجاد امکان کار در مزرعه از زمان شروع کاشت تا برداشت محصول است . این اهداف نهایی را می توان با انجام عملیات زراعی صحیح ودر جهت حصول اهداف اولیه زیر بدست اورد :
۱) از بین بردن بقایای گیاهی محصول قبلی و علفهای هرز مزرعه بصورتی که مواد آلی خاک حفظ ویا اضافه گردد .
۲) بهبود و حفظ ساختمان خاک
۳) حفاظت خاک درمقابل عوامل فرساینده،افزایش ذخیره رطوبتی ونقصان تلفات آب
۴) تامین شرایطی مناسب برای سبز شدن بذر واستقرار بوته
۵) کنترل حشرات از طریق دفن عمیق آنها وکنترل امراض از طریق دفن بقایای گیاهی آلوده ودر معرض هوا وآفتاب قرار دادن خاکهای عمقی
۶)بهبود تهویه خاک وتسریع اکسید آسیون موادآلی تجزیه نیافته برای تشکیل هوموس
۷)افزایش نفوذ پذیری خاک نسبت به آب وهوا و ایجاد محیط مناسب از نظر آب وهوا وعناصر غذایی برای ریشه
۸)آماده سازی زمین برای انجام عملیات کاشت مانند ابیاری ، وجین ، سله شکنی ، کودپاشی و برداشت محصول
البته تهیه بستر بذر تنها برای تامین شرایط مطلوب سبزشدن بذر نیست . تغییرفرم وشکل زمین برای ایجاد تراکم بوته مطلوب ویکنواخت وهمچنین انجام عملیات کاشت ، داشت وبرداشت محصول ضرورت دارد. متاسفانه کشاورزان شعیبیه تمام موارد ونکات ذکرشده رابخوبی انجام نمی دهند چون برنامه صحیحی ودستورات کاملی برای کشت ازسوی خدمات کشاورزی این منطقه در اختیار ندارند . بنابراین کشت خود رابا استفاده ازتجربه های خود درسالهای گذشته کشت می کنند ویا بصورت سنتی . کمترکشاورزانی درشعیبیه که کشت خود را بصورت مکانیزه انجام می دهند.
۲. کود پاشی
پس از تهیه بستر بذرشروع به کودپاشی می کنند . که درصورت کمبود عنصر یاعناصر غذایی درخاک می بایستی بصورت کود به خاک اضافه گردد. به عبارت دیگرکود ماده آلی است که برای تامین متعادل عنصر یا عناصرمورد نیازگیاه بطورمستقیم به خاک اضافه می شود. در مواردی عنصرمورد نظربه مقدارزیادی یافت می شود ،اما به فرم غیر قابل استفاده بوده ویا جذ ب آن به دلیل وجودمقدار زیادی از یک عنصر دیگر بخوبی انجام نمی شود. در این مورد ممکن است از طریق تغییر در وضعیت شیمیایی خاک به رفع مشکل پرداخت ویا کود را بصورت مایع با غلظت مناسب روی گیاه محلول پاشی کرد . این گونه عملیات را نیز کود دهی می گویند.
راندمان واثر بخشی کود تابع مهمی از روش کوددهی می باشد . مثلاً برای اینکه تثبیت فسفر در خاک کمتر باشد می توان کود فسفررا بصورت یک نوار درزیر خاک قرارداد تا تمرکز کود زیاد بوده وسطح تماس فسفر با ذرات خاک کمتر باشد . به علاوه فسفرحرکت بسیار محدودی در خاک دارد . چنانچه این کود فقط با لایه سطحی خاک مخلوط شود ، با پایین رفتن ریشه از دسترس گیاه خارج می شود . اما فسفر با روش کودهی نواری برای مدت طولانی تری در تماس با ریشه ها با قی می ماند .
مصرف بی رویه کود نه تنها برای گیاه مفید نیست ، بلکه اقتصادی نبوده و خساراتی نیز در بر خواهد داشت .تجمع مقدار زیادی املاح درخاک به شوری خاک و عدم تعادل بین عناصر در خاک وگیاه منجر میگردد . هر گاه مقدار کود داده شده به خاک بیش از ظرفیت نگه داری خاک باشد کود مازاد برظرفیت خاک وارد آبهای زیرزمینی می شود . ترکیب شیمیایی ودرصد خلوص کودهای مختلف حاوی یک عنصر بسیار متفاوتند . این تفاوتها بر مورد مصرف ، نحوه پخش ، زمان کوددهی واثر بخشی کودها تاثیربسیار مهمی دارند . بنابراین شناخت کافی از انواع کودهای شیمیایی قبل از انتخاب ویا مصرف آنها ضرورت دارد .
کودهای فسفر :فسفر موجود در کودهای شیمیایی معمولا بصورت یونهای می باشد که فر مولهای قابل جذب فسفر هستند . قسمت اعظم کود فسفره ای که به خاک داده می شود بوسیله کلسیم در خاکهای قلیایی و بوسیله آهن وآلومینیوم در خاکهای اسیدی تثبیت می گردد. چون میزان محلول بودن و حرکت کود فسفره در خاک بسیار محدود است . می با یستی کودهای فسفره را قبل از کاشت به خاک داد وآنها را مستقیما در ناحیه توسعه ریشه قرارداد .
روشهای کوددهی :
۱- تزریقی :
محلول آمونیاک و آمونیاک مایع از کودهایی هستند که در خاک تزریق می شوند این دو کود را می بایستی در آخرین مرحله ی تهیه ی بستر و حداقل ۱۰تا ۱۵ روز قبل از کاشت در خاک تزریق نمود تا نیتریفیکا سیون در آنها کامل گردد .
۲- روش پراکندن :
در این روش کود را بصورت جامد و بطور یکنواختی درسطح خاک پخش می کنند . پراکندن کود قبل یا بعد از کاشت انجام می شود . پراکندن کود قبل از کاشت محصول در آخرین مرحله از تهیه بستر انجام گردیده و تقریبا در مورد کودهای جامد عملی می باشد .
۳- روش نواری :
در این روش کود را بصورت نواری با عرض ۲ تا ۵ سانتیمتر دریک یا دو سمت وزیر بذر ( ۳ تا ۱۰ سانتیمتردر پهلو و۵ تا ۸ سانتیمتر در زیر ) قرار می دهند .روش نواری بیشتر در کاشت گیاهان وجینی ومعمولاً در مورد کودهایی بکار می رود که به سرعت در خاک تثبیت می شوند . مانند کودهای فسفر .
۴- روش کناری :
پاشیدن کود در کنار ردیفهای کاشت را روش کناری قرار دادن کود گویند .
۵- کودپاشی همراه با آ بیاری :
کودهای قابل حل را ممکن است درآب حل وبا آبیاری بارانی به خاک اضافه نمود .
مانند کودهای نیترات آ مونیوم ، اسید فسفریک و سولفات آمونیوم .
٭ کودهای حیوانی :
منظور از کودهای حیوانی مجموعه ای از مواد بستری ،ادرار و مدفوع گاو، گوسفند ، مرغ ویا هر حیوان دیگر است که از محل نگه داری آنها بدست می آید .
٭ کود سبز :
یکی دیگرازراههای افزایش ماده آلی خاک استفاده ازکود سبز در تناوب زراعی می باشد . منظور از کود سبز شخم زدن گیاه در خاک پس از رشد کافی و بدون برداشت محصول است . اثر کود سبز بر خصوصیات فیزیکی خاک همانند کود حیوانی می باشد .ولی کود سبز عملاً مواد غذایی به خاک اضافه نمی کند ،بلکه آنچه را که طی رشد خود از خاک جذب کرده و در خود ذخیره نموده است به خاک بر می گرداند . اما در صورتی که از گیاهان تیره بقولات بعنوان کود سبزاستفاده شود تمام ازت تثبیت شده را به خاک بر می گرداند . از طرف دیگرکود سبز با جذب و ذخیره مواد غذایی در خود از شسته شدن آنها جلوگیری می نماید .
با توجه به متفاوت بودن کودها و نیاز زمین و گیاه و انواع روشهای کوددهی اما کشاورزان شعیبیه فقط از روش پراکندن کود استفاده می کنند و چون جدولی از عناصر و مواد مورد نیاز گیاه و زمین خود ندارند ، از بعضی از کودها بیش از اندازه استفاده می کنند و بعضی از کودها را بعلت گرانی ( مثلاً کودهای فسفر را هر کیسه ۵۰ کیلو گرمی را ۱۴۰۰۰ تومان می خرند) و یا کمبود آنها ، به زمین نمی دهند و بسیاری از نیازهای گیاه بر آورده نمی شود و محصول ضعیف و نا مرغوب تولید می شود .
۳. بذر پاشی
کاشت بذر عبارت است از قرار دادن بذر در زیر پوششی از خاک برای سبز شدن بذر و استقرار گیاه .
پس از تهیه بستر و کودپاشی کشاورزان شروع به بذرپاشی می کنند.معمولاً تراکم بوته ای را که به حصول حد اکثر ممکن عملکرد از محصول معینی تحت شرایط تولیدی خاصی منجر می گردد از طریق انجام آزمایشات زراعی مشخص می سازند . آما آگاهی چنین اطلاعی در دست نیست و با شرایط انجام آزمایشات با شرایط کار کشاورز منطبق نیست . بعلاوه برای شروع این گونه مطالعات نیز تعیین حدود تراکم مناسب ضرورت دارد . بنابرین لازم است عوامل گباهی و محیطی مؤثر بر تراکم مطلوب بوته را شناخت و بر اساس تلفیق این عوامل تصمیم گیری نمود و یا تراکم را برای شرایط موجود تصحیح کرد .
در بعضی شرایط در صد سبز شدن بذر به علت سختی و سله بستن خاک ، کمبود رطوبت ویا کاشت عمقی بذر پایین است مصرف مقدار زیادتری بذر پایینی در صد سبز شدن را جبران می کند .
تاریخ کشت :
هدف از تعیین تاریخ کشت یافتن زمان کاشت رقم با گروهی از ارقام مشابه به یک گیاه است یطوری که مجموعه عوامل محیطی حادث در آن زمان برای سبز شدن ، استقرار و بقاء گیاهچه مناسب باشد و ضمن این که گیاه حتی الامکان در هر مرحله از رشد با شرایط مطلوب خود روبرو می گردد ، با شرایط نا مساعد محیطی نیز برخورد نکند . بهترین تاریخ کشت منجر به حصول عملکرد بالاتری در مقایسه با سایر تاریخ های کشت می گردد .
عوامل مؤثر بر انتخاب تاریخ کاشت را می توان شامل عوامل اقلیمی و عوامل غیر اقلیمی مانند آفات ، امراض ، علفهای هرز ، پرندگان ، اقتصادی تولید و غیره دانست . معمولاً ارقام یک گیاه را به گروه های زود رس ، میان رس و دیررس تقسیم می کنند و تاریخ کشت هر گروه را با انجام آزمایشاتی برای یک ناحیه تعیین می نمایند .
بهترین تاریخ کشت گندم میان رس در استان خوزستان دهه آخر آبان ماه و دو دهه اول آذر ماه می باشد . اما کشاورزان شعیبیه حتی در دهه اول آبان شروع به کشت گندم می کنند که این کشت در مرحله زایشی با مشکلانی روبرو می شود که ممکن است دچار سرما زدگی و یا بر اثر رشد سریع ، بوته ها ی آن بلند شوند و با کمترین بادی که در زمستان وزیده می شود دچار خوابیدگی ساقه شوند .
منبع: http://shoeybeye.blogfa.com
S.Beydollahi