استفاده از کود آلی غنی‌شده، نسخه مناسبی برای کشاورزی ایران/ افزایش ماده آلی خاک مصرف آب را کاهش می‌دهد
به گفته عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات خاک و آب، افزایش میزان ماده آلی خاک در کاهش مصرف آب تأثیرگذار است؛ بنابراین با توجه به اینکه در ایران میزان ماده آلی خاک کم است، استفاده از کودهای آلی غنی‌شده برای بهبود وضعیت خاک‌های کشاورزی، به کشاورزان توصیه می‌شود.
ﺳﻌﻴﺪ ﻏﺎلبی در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا عوامل مؤثر در نگهداشت آب در خاک را بسیار متنوع توصیف کرد. وی افزود: بافت خاک، ساختمان و عمق خاک، ریخت شناسی و شیب زمین و… عواملی هستند که در نگهداشت آب در خاک مؤثر خواهند بود.
وی بیان کرد: افزایش میزان مواد آلی هم در این فرایند تأثیرگذار است. مواد آلی یکی از فاکتورهایی است که می‌تواند ضریب نگه داشت آب در خاک را افزایش دهد. این مسئله از لحاظ علمی ثابت شده است.
عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات خاک و آب ادامه داد: وقتی می‌گویند یک خاک نیم درصد ماده آلی دارد اگر میزان ماده آلی آن را به یک درصد برسانیم، به جذب آب در چنین خاکی کمک بسزایی کرده‌ایم.
وی افزود: بخش تحقیقات آبیاری و فیزیک خاک با همکاری بخش تغذیه گیاهی مؤسسه تحقیقات خاک و آب مطالعه‌ای روی تاثیر میزان ماده آلی خاک و تاثیر آن بر روی خصوصیات فیزیکی آن و جذب آب انجام داده‌اند. این پروژه توسط دکتر ابراهیمی پاک در دست انجام است و گزارش آن به زودی نهایی می‌شود.
غالبی ادامه داد: این مطالعه در غالب یک طرح بزرگ اجرا شد. در ۱۰ نقطه نمونه‌برداری‌هایی انجام شده و اطلاعات زیادی گردآوری شده است.
وی در پاسخ به پرسشی درباره هزینه مورد نیاز برای افزایش میزان ماده آلی خاک در یک مزرعه گفت: بسته به اینکه از بقایای گیاهی، کمپوست، کمپوست شهری، کشاورزی، کود دامی فرآوری شده یا نشده و غیره در افزایش ماده آلی خاک استفاده کنیم، هزینه عملیات تغییر خواهد کرد.
عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات خاک و آب اضافه کرد: معمولا کودهای فرآوری شده مثل کمپوست گران است. عموما کشاورزی و دامپروری در کنار هم هستند و کود حیوانی به وفور در نزدیکی مزارع یافت می‌شود اما به کشاورزان توصیه می‌شود که از کودهای فرآوری نشده استفاده نکنند بلکه کودهای را به کار گیرند که فرآوری شده و فاقد علف هرز هستند. کودهای استرلیزه برای استفاده در مزارع مناسب هستند.
وی ادامه داد: کود پوسیده دامی نیز منشا مناسبی برای تغذیه گیاه و تأمین ماده آلی خاک است که البته با انجام فرآوری اولیه به روی کودهای دامی خام، به راحتی در دسترس کشاورزان قرار می‌گیرد.
غالبی یادآور شد: کودهای آلی در خاک از نظر عناصر غذایی معمولا فقیر هستند. به همین دلیل حتما باید مواد آلی با کود شیمیایی یا بیولوژیک غنی‌سازی شود. فقر مواد غذایی در کودهای آلی سبب می‌شود کشاورزی ارگانیک عملکرد پایینی داشته و فعالیت در این بخش برای کشاورزان اقتصادی نباشد.
وی ادامه داد: کودهای آلی به تنهایی اثر غذایی ندارند. کشاورزان حتما باید از کود آلی غنی‌شده استفاده کنند. ممکن است ورمی کمپوست از نظر عناصر غذایی -بسته به ماده اولیه‌ای که دارد-، برای گیاه غنای کافی را داشته باشد اما در سایر انواع کودهای آلی، نیازمند غنی‌سازی هستیم.
عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات خاک و آب تاکید کرد: کودهای آلی معمولا اثرات دراز مدت دارند. اثرات این کودها یکساله مشخص نمی‌شود و معمولا سال بعد شاهد آثار مثبت آن هستیم.
به گفته وی حفظ ماده آلی خاک بسیار مهمتر از افزایش میزان ماده آلی در خاک است. ضمن آنکه وضعیت اقلیمی و رطوبت نقش تعیین کننده‌ای در میزان ماده آلی خاک در مناطق مختلف دارد.
غالبی افزود: در ایران به منظور افزایش ماده آلی خاک بحث کشاورزی حفاظتی مطرح شده است. در این شیوه بقایای گیاهی زیر خاک می‌رود و ماده آلی خاک را افزایش می‌دهد. بر اساس هدفگذاری وزارت جهاد کشاورزی، تلاش می‌کنیم میزان ماده آلی خاک کشاورزی ایران را از نیم درصد فعلی به یک درصد افزایش دهیم اما در کوتاه مدت ممکن است به این هدف دست پیدا نکنیم. با صرف چهار یا پنج سال زمان و تداوم فعالیت‌ها، قطعاً می‌توان میزان ماده آلی خاک را افزایش داد./