رئیس مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران گفت: وضعیت بهره‌وری در منابع آب بهبود یافته و از تولید ۱,۰۷ کیلوگرم ماده خشک به ازای مصرف هر متر مکعب آب، با ۱۲ درصد رشد به تولید ۲.۱ کیلوگرم ماده خشک در سال‌های ۹۳ و ۹۴ رسیده‌ایم.

به گزارش ایانا به نقل از اتاق ایران، محمد حسن شریعتمدار امروز در جمع خبرنگاران بیان اینکه آثار بحران آب از فقر و تعارضات اجتماعی تا بیکاری را شامل می‌شود، گفت: خشک‌شدن تالاب‌ها و رودخانه‌ها، شورشدن و آلودگی آب، بالارفتن هزینه تولید آب، افت آب‌های زیرزمینی نیز از برون‌دادهای طبیعی بحران آب است و این بحران نتیجه پنجاه سال کم‌توجهی به مسایل آب و راهکارهای توسعه‌ای نشات گرفته ار استفاده وسیع از منابع است.

وی معتقد است هر چه دیرتر به بحران آب بپردازیم، علاوه بر اینکه هزینه ترمیم این بحران افزایش می‌یابد، ممکن است در بعضی موارد راه‌حل‌ها هم به نتیجه نرسند.

شریعتمدار همچنین به دو اقدام مهم تعادل بخشی به منابع آب و افزایش بهره‌وری اشاره کرد و گفت: اضافه برداشت زیادی در منابع آب داریم و باید این موضوع را با صرفه‌جویی در منابع آن بهبود ببخشیم. همچنین باید ببینم چه اقداماتی انجام دهیم که از یک متر مکعب آب، محصول بیشتری برداشت کنیم و بهره‌وری بیشتری داشته باشیم؛ که خوشبختانه طی دو سال گذشته در این موضوع پیشرفت‌هایی حاصل شده است.

وی با اشاره به برنامه ششم هم گفت: اگر در برنامه ششم به تعادل بخشی و افزایش بهره‌وری توجه کنیم و بتوانیم یک میلیارد متر مکعب آب را در بهره‌وری و ۱۱ میلیارد متر مکعب آب را در تعادل‌بخشی حفظ کنیم، می‌توانیم بگوییم که منابع آب تا حدی در برنامه ششم ساماندهی می‌شوند.

پاییز بدی از نظر بارش را پشت سر گذاشتیم

معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران با اشاره به رصد و ارائه مشاوره‌های اتاق در زمینه خشک شدن تالاب گاوخونی، دریاچه ارومیه و ریزگردها گفت: به نظر می‌رسد شکل جدیدی از مدیریت در حوزه آب با مدیریت جامعه شکل‌گرفته است.

عباس کشاورز افزود: آب موضوعی اثرگذار بر همه عرصه‌ها است. از اقتصاد و تولید تا رفتارهای اجتماعی همه از آب تأثیر می‌گیرند. حال به هر دلیلی که دچار بحران آب‌شده‌ایم باید برای حل این مشکل تلاش کنیم.

معاون زراعت وزارت جهاد کشاورزی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به نهادهای مرتبط با آب در سطح بین‌المللی، گفت: مسئله آب نه‌تنها برای کشورهای خشک مثل ایران بلکه برای همه کشورها مهم است و همه کشورها نهادهایی مرتبط با این موضوع ایجاد کرده‌اند.

وی اهمیت ابعاد زیست‌محیطی و اجتماعی موضوع آب را هم مورد توجه قرار داد و گفت: اگر به مسئله آب از دید اجتماعی و زیست‌محیطی توجه نکنیم، مشکل آب بسیار “شکننده” خواهد بود.

کشاورز در پاسخ به پرسشی درباره میزان بارش‌های اخیر، گفت: امسال پاییز خوبی ازنظر بارش نداشتیم، اما از اواسط بهمن‌ماه میزان بارندگی‌ها تغییر کرد و وضعیت بارندگی نسبت به گذشته بهتر شد. به‌طوری‌که استان فارس از خشکسالی ممتد به سمت نرمال رفت و استان‌های کرمان و خراسان جنوبی هم وضعیت بهتری پیدا کردند. البته بهبود به این معنی که نسبت به وضعیت خودشان بهتر شدند. در کل باید گفت توزیع بارندگی در مناطق مختلف متعادل‌تر شده است.

وی همچنین در پاسخ به پرسشی در مورد «حق استفاده از آب‌های مرزی ایران» گفت: از اول انقلاب تا این دولت به وجود آب‌های مرزی توجه نکرده‌ایم؛ اما این دولت طرح مرزی غرب را کلید زده است. همچنین کارگاه‌هایی برای پرداختن به موضوع آب‌های مرزی توسط دولت برگزار می‌شود. درواقع چراغی برای موضوع آب‌های مرزی روشن‌شده است و این موضوع به‌صورت جدی روی میز دولت آمده است

به گزارش ایانا، در این اطلاعیه با توجه به شرایط اقلیمی و آب و هوایی هر منطقه ای، عملیات لازم مراقبتی و مقابله ای توصیه و تاکید شده است. این توصیه های به شرح زیر است:

به گفته عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات خاک و آب، افزایش میزان ماده آلی خاک در کاهش مصرف آب تأثیرگذار است؛ بنابراین با توجه به اینکه در ایران میزان ماده آلی خاک کم است، استفاده از کودهای آلی غنی‌شده برای بهبود وضعیت خاک‌های کشاورزی، به کشاورزان توصیه می‌شود.

ﺳﻌﻴﺪ ﻏﺎلبی در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا عوامل مؤثر در نگهداشت آب در خاک را بسیار متنوع توصیف کرد. وی افزود: بافت خاک، ساختمان و عمق خاک، ریخت شناسی و شیب زمین و… عواملی هستند که در نگه‌داشت آب در خاک مؤثر خواهند بود.

وی بیان کرد: افزایش میزان مواد آلی هم در این فرایند تأثیرگذار است. مواد آلی یکی از فاکتورهایی است که می‌تواند ضریب نگه داشت آب در خاک را افزایش دهد. این مسئله از لحاظ علمی ثابت شده است.

عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات خاک و آب ادامه داد: وقتی می‌گویند یک خاک نیم درصد ماده آلی دارد اگر میزان ماده آلی آن را به یک درصد برسانیم، به جذب آب در چنین خاکی کمک بسزایی کرده‌ایم.

وی افزود: بخش تحقیقات آبیاری و فیزیک خاک با همکاری بخش تغذیه گیاهی مؤسسه تحقیقات خاک و آب مطالعه‌ای روی تاثیر میزان ماده آلی خاک و تاثیر آن بر روی خصوصیات فیزیکی آن و جذب آب انجام داده‌اند. این پروژه توسط دکتر ابراهیمی پاک در دست انجام است و گزارش آن به زودی نهایی می‌شود.

غالبی ادامه داد: این مطالعه در غالب یک طرح بزرگ اجرا شد. در ۱۰ نقطه نمونه‌برداری‌هایی انجام شده و اطلاعات زیادی گردآوری شده است.

وی در پاسخ به پرسشی درباره هزینه‌ مورد نیاز برای افزایش میزان ماده آلی خاک در یک مزرعه گفت: بسته به اینکه از بقایای گیاهی، کمپوست، کمپوست شهری، کشاورزی، کود دامی فرآوری شده یا نشده و غیره در افزایش ماده آلی خاک استفاده کنیم، هزینه عملیات تغییر خواهد کرد.

عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات خاک و آب اضافه کرد: معمولا کودهای فرآوری شده مثل کمپوست گران است. عموما کشاورزی و دامپروری در کنار هم هستند و کود حیوانی به وفور در نزدیکی مزارع یافت می‌شود اما به کشاورزان توصیه می‌شود که از کودهای فرآوری نشده استفاده نکنند بلکه کودهای را به کار گیرند که فرآوری شده و فاقد علف هرز هستند. کودهای استرلیزه برای استفاده در مزارع مناسب هستند.

وی ادامه داد: کود پوسیده دامی نیز منشا مناسبی برای تغذیه گیاه و تأمین ماده آلی خاک است که البته با انجام فرآوری اولیه به روی کودهای دامی خام، به راحتی در دسترس کشاورزان قرار می‌گیرد.

غالبی یادآور شد: کودهای آلی در خاک از نظر عناصر غذایی معمولا فقیر هستند. به همین دلیل حتما باید مواد آلی با کود شیمیایی یا بیولوژیک غنی‌سازی شود. فقر مواد غذایی در کودهای آلی سبب می‌شود کشاورزی ارگانیک عملکرد پایینی داشته و فعالیت در این بخش برای کشاورزان اقتصادی نباشد.

وی ادامه داد: کودهای آلی به تنهایی اثر غذایی ندارند. کشاورزان حتما باید از کود آلی غنی‌شده استفاده کنند. ممکن است ورمی کمپوست از نظر عناصر غذایی -بسته به ماده اولیه‌ای که دارد-، برای گیاه غنای کافی را داشته باشد اما در سایر انواع کودهای آلی، نیازمند غنی‌سازی هستیم.

عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات خاک و آب تاکید کرد: کودهای آلی معمولا اثرات دراز مدت دارند. اثرات این کودها یکساله مشخص نمی‌شود و معمولا سال بعد شاهد آثار مثبت آن هستیم.

به گفته وی حفظ ماده آلی خاک بسیار مهمتر از افزایش میزان ماده آلی در خاک است. ضمن آنکه وضعیت اقلیمی و رطوبت نقش تعیین کننده‌ای در میزان ماده آلی خاک در مناطق مختلف دارد.

غالبی افزود: در ایران به منظور افزایش ماده آلی خاک بحث کشاورزی حفاظتی مطرح شده است. در این شیوه بقایای گیاهی زیر خاک می‌رود و ماده آلی خاک را افزایش می‌دهد. بر اساس هدفگذاری وزارت جهاد کشاورزی، تلاش می‌کنیم میزان ماده آلی خاک کشاورزی ایران را از نیم درصد فعلی به یک درصد افزایش دهیم اما در کوتاه مدت ممکن است به این هدف دست پیدا نکنیم. با صرف چهار یا پنج سال زمان و تداوم فعالیت‌ها، قطعاً می‌توان میزان ماده آلی خاک را افزایش داد./

جیم فاستر، مدیر آبیاری منطقه دره هلنا (Helena Valley )، توانست به همسایگانش کمک کند تا سیستم آبیاری از قدرت کمتر و میزان آب موثرتر را راه اندازی کند.

به گزارش ایانا از وب سایت theprairiestar جیم به دنبال یک کسب و کار جدید آبیاری است؛ چراکه وی تمام زندگی اش با آبیاری و آب سرو کار داشته است.

جیم گفت: “من علاقه به کشاورزی آبی دارم و دنبال کار با تولید کنندگان کشاورزی، همراه با فناوری هوشمند، استفاده بهینه از با ارزش ترین منابع طبیعی یعنی آب هستم.”

سیستم جیم ، به نام Foster Irrigation ، در نزدیکی تاونسند “ Townsend“، در ایالت مونتانا امریکا، با نمایندگی شرکت Zimmatic ایجاد شده است که در این راه همسرش، شارون، و پسرش، باب، شرکای کسب و کار وی هستند.

جیم برای ۲۸ سال به عنوان مدیر آبیاری هلنا Helena Valley Irrigation District (HVID)، کار کرده و همچنین در زمینه آبیاری از پدرش چیزهای بسیاری آموخته است.

جیم گفت: “من در طول تابستان در دوران دبیرستان و زمانی که به دانشگاه می رفتم با پدرم کار می کردم . پدر من در دهه ۷۰، سیستم های مبتنی بر چرخ (wheel lines ) که می توانست در مزرعه حرکت کند، نصب و به فروش می رساند و من بسیاری مطالب در مورد آبیاری از وی آموختم.”

پس از دانشگاه، جیم و پدرش یک کسب و کار در زمینه تجهیزات آبیاری خصوصی، راه انداختند که در آن زمان جیم متخصص در زمینه طراحی سیستم، نصب و تعمیر و نگهداری بود. پس از آن او کار خود را با HVID آغاز کرد.

باب پسر وی، دانش آموخته دانشگاه ایالتی مونتانا است و می خواهد تا با تولید کنندگان کشاورزی و روی زمین کار کند. 

جیم همیشه دوست داشت که کار طراحی و ساخت تولید سیستم محوری آبیاری (irrigation pivot system ) در منطقه ایجاد کند تا باعث افزایش بازده محصولات شود. 

“ما خوش شانس بودیم و توانستیم از Zimmatic کمک بگیریم .” جیم در ادامه گفت: “چراکه مرکزی دارای تجهیزات بزرگ و پیشرو صنعت در فن آوری و ساخت و ساز تجهیزات قدرتمند و با کیفیت است .” 

بعضی از تولید کنندگان هنوز هم به آبیاری غرقابی (flood irrigate ) و از سیستم های با فشار مانند خطوط چرخ دار ، استفاده می کنند اما تعداد بیشماری علاقه مند به خرید سیستم مرکز محور (center pivots )هستند. 

در بسیاری از مطالعات، نشان داده شده است سیستم مرکز محور، استفاده از آب را به گونه ای موثرتر، همراه با قدرت کمتر (صرفه جویی در انرژی) فراهم کرده و تولید محصولات بهتر با نیروی کار کمتر را در پی دارد. همچنین مواد شیمیایی و کود نیز می تواند از طریق محور اعمال شود. 

جیم گفت: “اپراتورها می توانند کنترل و کار با سیستم های خود را از طریق تلفن هوشمند خود انجام دهند.” 

وی توضیح داد: “شما ممکن است برای خرید به شهر رفته باشید و همان زمان باران می بارد و می خواهید سیستم آبیاری را خاموش کنید، برای این منظور می توانید در عرض چند ثانیه، پمپ و محور را با تلفن هوشمند خود، خاموش کرده و پیام مبنی بر موفقیت آمیز بودن کار را دریافت کنید.”

افزون بر این تکنولوژی، بسیاری فن آوری های دیگر نیز به کمک تولید کنندگان آمده اند که از آن جمله می توان صفحه نمایش لمسی، کنترل پمپ، بسته های مختلف اسپری (که در آن آب از محور می آید)، خاموش کردن آب برای برخی مناطق یا اضافه کردن آب به سایر نواحی و انژکتور برای کودآبیاری اشاره کرد. 

جیم گفت: “با استفاده از آب پاش، آب از بالای محور (۱۵ فوت) بر روی محصول جریان می یابد به طوری که باد و تبخیر نمی تواند باعث از بین رفتن میزان آب شود، آنچه نیاز است به زمین فرو می رود.” 

محور با استفاده آب کمتر نسبت به سیستم های غرقابی، می تواند به گونه ای درست تر میزان آب را مدیریت کند. 

با قابلیت سرعت بالا و کم کردن سرعت محور در هر موقعیت از مزرعه، می توان از برنامه های کاربردی بسته به نوع خاک، محصولات کشاورزی و توپوگرافی استفاده کرد. مزیت دیگر آبیاری محوری صرفه جویی در انرژی است. 

وی افزود: “محور ها می توانند روی فشار پایین (۱۵ PSI) ) عمل کنند به طوری که میزان نیروی اسب بخار پمپ معمولا یک سوم تا نصف از مقدار سیستم های چرخ دار با فشار بالا است.” گفتنی است وی و پسرش در مغازه شان که نزدیکی تاونسند قرار دارد، مشغول ارایه خدمات هستند.

در نشست مشترک مسئولان بخش تعاون ایران و فرانسه طرفین از آغاز همکاری‌های مشترک کشاورزی بین دو کشور خبر دادند و بر تعامل در زمینه‌های دانش فنی و گسترش روابط تجاری تأکید کردند.

به گزارش خبرنگار ایانا، در این نشست مشترک، حسین صفایی، مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران ضمن معرفی توانمندی‌های شبکه تعاونی روستایی کشور، خواستار انتقال دانش فنی و تجربیات کشور فرانسه در حوزه اداره تعاونی‌های این کشور شد.

وی همچنین امضاء توافق تخصصی برای مبادلات تجاری محصولات کشاورزی را از دیگر خواسته‌های ایران عنوان کرد.

صفایی با اشاره به گستردگی شبکه‌های تعاون روستایی در ایران، گفت: هرچند این شبکه توانسته است در دورافتاده‌ترین روستاهای کشور حضور داشته باشد، اما در عین حال از بهره‌وری مناسبی برخوردار نیست و این امر یکی از مشکلات تعاونی‌های روستایی ایران است.

وی یکی دیگر از مشکلات تعاون روستایی در ایران را رغبت کم کشاورزان در سرمایه‌گذاری و افزایش سهم آنها در این شبکه عنوان کرد و از طرف فرانسوی خواست تا برای حل این مشکلات تجربیات خود را در اختیار ایران قرار دهند.

مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران تأمین بذر ذرت، سورگوم و کلزا، صادرات کنسانتره برخی از میوه‌ها مانند سیب و تأمین سموم را از فعالیت مشترک ایران و فرانسه در حوزه کشاورزی برشمرد و افزود: ایران تأکید دارد گسترش مبادلات تجاری محصولات کشاورزی بیشتر در سطح تعاونی‌ها صورت بگیرد.

صفایی در بخش دیگر از سخنان خود به طرف‌های فرانسوی پیشنهاد داد، مزارع مشترکی را با ایران برای تولید بذرهای فرانسوی راه‌اندازی کنند و این کشور بذر مورد نیاز منطقه را در ایران تولید کند.

وی کشت گیاهان دارویی بر اساس سفارش کشور فرانسه را از دیگر پیشنهادات ایران به فرانسه عنوان کرد و ادامه داد: با توجه به امکان اسانس‌گیری در کشور فرانسه شرکت‌های تعاونی ایران آمادگی آن را دارند که در یک دوره سه ساله و در زمینی به مساحت ۱۰۰ هزار هکتار به کشت گیاهان دارویی بپردازند و محصول خود را در اختیار شرکت‌های فرانسوی قرار دهند.

صفایی در پایان سخنان خود با اشاره به برنامه توسعه کشت گلخانه‌ای در کشور از طرف‌های فرانسوی دعوت به سرمایه‌گذاری در احداث و توسعه کشت محصولات گلخانه‌ای کرد.

تعاونی‌های ایران و فرانسه همکار می‌شوند

در ادامه، فرانسیس ژژه، مسئول ایران در وزارت کشاورزی فرانسه این نشست را نتیجه سفر وزیر کشاورزی و وزیر امور خارجه فرانسه و امضاء تفاهم‌های کشاورزی بین دو کشور دانست و گفت: نشست مذکور برای آغاز همکاری‌های فنی و تجاری بین دو کشور در پی امضاء تفاهم‌نامه‌های کشاورزی برگزار شده است.

وی تأکید کرد: زمینه‌های مختلفی برای همکاری های کشاورزی بین دو کشور وجود دارد به‌ویژه در حیطه وظایف تعاون روستایی که از بخش‌های بسیار فعال در کشور فرانسه هستند.

ژژه یادآور شد: نقاط مشترکی بسیاری بین تعاونی‌های ایران و فرانسه در زمینه‌های انتقال فناوری‌های روز، تولید و تأمین بذر، تأمین ماشین‌آلات کشاورزی و تولید و تأمین سموم کشاورزی وجود دارد که امروز تفاهم‌نامه‌های برای اجرای آنها با طرف‌های ایرانی به امضاء خواهد رسید.

در پایان این نشست، طرف‌های ایرانی و فرانسوی به پرسش‌های مطرح‌شده از سوی حضار پاسخ دادند./