تعیین بهترین زمان برای آبیاری گیاهان

چگونگی تعیین زمان مناسب آبیاری

میزان فتوسنتز و در نتیجه رشد گیاه تابع پتانسیل آب در برگ می باشد. با اینکه حساسیت فتوسنتز و رشد گیاهان مختلف نسبت به تغییرات پتانسیل آب در برگ فرق می کند و مخصوصا سازگاری گیاه به شرایط محیطی خاصی در رابطه با آب بسیار مهم است، اما به طور کلی، سرعت نقصان فتوسنتز بسیار زیادتر از سرعت کاهش آب در گیاه و یا در خاک می باشد.

بعلاوه بهبود و ترمیم فتوسنتز پس از یک دوره کم آبی با سرعت بسیار کمی انجام می شود و در صورتیکه خسارت شدید باشد، بهبودی کامل فتوسنتز حاصل نخواهد گردید. این تغییرات بیانگر آنند که بایستی از وقوع تنش رطوبتی به شدت جلوگیری نمود. حصول یک عملکرد بالا بدون برنامه ریزی صحیح آبیاری غیر ممکن است.

نقطه پژمردگی دائم چیست؟

تفاوت پتانسیل آب بین برگ و خاک مهمترین عامل در جذب آب از خاک و انتقال آن در گیاه است. همزمان با پایین رفتن درصد رطوبت خاک، پتانسیل آب در برگ نیز پایین رفته و نیروی لازم برای انتقال آب تامین می گردد. اما با پایین رفتن پتانسیل آب در برگ و در نتیجه تنگ یا بسته شدن روزنه ها، فتوسنتز و رشد گیاه کاهش یافته و یا متوقف می گردد و چنانچه کاهش پتانسیل آب ادامه یابد، پژمردگی دائم و مرگ گیاه را بدنبال خواهد داشت.

حساسیت گیاهانی که به شرایط آبیاری عادت کرده اند نسبت به بی آبی بسیار زیاد بوده و خسارت وارده به آن ها در اثر خشکی کم و بیش غیر قابل جبران است. هرگاه آب در خاک با نیرویی برابر ۱۵ اتمسفر نگه داشته شده باشد، گفته می شود که رطوبت خاک در نقطه پژمردگی دائم است. اگر چه گیاهان مقاوم به خشکی و گیاهانی که به خشکی عادت کرده اند در این حد از رطوبت دچار پژمردگی دائم نمی شوند، اما نزول به چنین رطوبت هایی سبب پایین رفتن شدید رشد و عملکرد محصول می شود که با برنامه ریزی صحیح آبیاری و اهداف زراعت منطبق نیست.

رطوبت قابل استفاده و سهل الوصول در خاک

مقدار رطوبتی از خاک را که بین حد ظرفیت مزرعه و نقطه پژمردگی دائم در واقع است، رطوبت قابل استفاده در خاک گویند. مصرف تمامی این رطوبت مطلوب نبوده و گیاه را تحت تنش می گذارد. بخشی از رطوبت قابل استفاده خاک را که گیاه می تواند جذب نماید، بدون اینکه دچار کاهش رشد شود، رطوبت سهل الوصول گفته اند. انجام آبیاری پس از مصرف رطوبت سهل الوصول برای حصول حداکثر ممکنه عملکرد مطلوب می باشد.

عکس العمل گیاهان مختلف در برابر کم آبی

گیاهانی مثل گندم، جو، پنبه، ذرت خوشه ای و نخود از گیاهان مقاوم به خشکی به شمار می روند. در شرایط محدودیت مقدار آب، می توان فواصل آبیاری را در این گیاهان زیاد گرفت و مثلا در صورت کمبود شدید آب هنگامی آبیاری نمود که حدودا ۶۵ تا ۷۵ درصد از کل رطوبت قابل استفاده اکثر خاک های های زراعی مصرف شده باشد، انجام گیرد.

گیاهان در مقابل کم آبی عکس العمل های ظاهری نشان می دهند. کوچک شدن برگ ها، کم شدن تعداد شاخ و برگ، کوتاه شدن دوره رشد و افت عملکرد از عکس العمل های گیاهان هستند. تغییر رنگ یا حرکت برگ ها، عکس العمل کوتاه مدت بعضی از گیاهان مثل یونجه، حبوبات، سویا، پنبه و چغندر می باشند.

اما تغییر رنگ بعضی از گیاهان چند روزی پس از نقصان و حتی توقف رشد گیاهان متوقف می شود. بنابراین، نباید برای انجام آبیاری در انتظار تغییر رنگ برگ ها بود. از طرف دیگر، تغییر رنگ و یا حرکت برگ ها همیشه نشانه کمبود آب در خاک نیست. در شرایطی که هوا شدیدا گرم و شدت نور زیاداست، تعادل بین جذب و دفع آب بهم خورده و علائم کم آبی موقت مشاهده می گردد (حتی اگر که رطوبت خاک در حد ظرفیت مزرعه باشد) و با رفع این شرایط خاص، علائم کم آبی نیز از بین می رود.

با این حال، مطالعات نشان داده اند که لوبیا را در نواحی خنک و مرطوب می توان تا حد اکثر ۵ روز پس از پیدایش رنگ سبز تیره در برگ آبیاری نمود، بدون اینکه این عملکرد آن نقصان زیادی نشان دهد.

چگونگی سازگار کردن گیاهان با شرایط کم آبی و عکس العمل گیاهان به این شرایط

در شرایطی که مقدار آب آبیاری کافی نیست اجبارا بایستی گیاهانی را که پتانسیل سازگاری به شرایط خشکی دارند به شرایط کم آبی عادت داد. این عمل با انجام آبیاری با فواصل زیاد امکان پذیر می گردد. قرار گرفتن گیاه در شرایط کم آبی باعث تغییرات هورمونی در گیاه و تغییراتی در بافت ها و سلولها می گردد و موجب کاهش رشد اندام های هوایی و تغییر فرم توسعه ریشه از طریق تحریک توسعه ریشه های جوان در اعماق مرطوب تر خاک می شود.

(هر چند که ممکن است کل مقدار ریشه نقصان یابد) این تغییرات گیاه را نسبت به خشکی مقاوم می سازند. هزینه این مقاومت، نقصان رشد گیاه و عملکرد می باشد. حساسیت گیاهان نسبت به کمبود رطوبت خاک در مراحل مختلف رشد فرق می کند.

تاثیر کم آبی بر روی سبز شدن بذر:

با اینکه سبز شدن بسیاری از بذرها در رطوبت های کم انجام می شود، اما تاخیر در سبز شدن بذر و پایین بودن سرعت آن سبب تضعیف قدرت رشد گیاهچه می شود. خرابی ساختمان خاک و وجود کلوخه های درشت در اطراف بذر سبب عدم تماس مناسب بذر با خاک شده و از عوامل اصلی در کاهش سرعت و میزان سبز شدن بذرها می باشد. به علاوه، در شرایط جوی و پشته، وجود کلوخه های درشت و خشک سبب عدم فرم گیری پشته و ریزش پشته در اثر فشار چرخ ردیف کار می گردد.

در شرایط وجود کلوخه های درشت و خشک، بهتر است مدتی قبل از کاشت در شرایط کشت مسطح و نیز مدتی قبل از پشته بندی (در شرایط کشت جوی و پشته) آبیاری به عمل آید. عملیات بعدی شامل کاشت در شرایط مسطح و یا پشته بندی و بلافاصله کاشت بذر در روی پشته، در وضعیت گاورو بودن خاک به عمل آید.

کاشت در خاک مرطوب و در نتیجه تماس مطلوب بذر با خاک سبب تسریع و افزایش درصد سبز شدن می گردد. بسته به شرایط جوی، آبیاری پس از کاشت در خاک مرطوب بلافاصله پس از پایان کاشت و یا تا چند روز بعمل می آید. در شرایط کاشت زودهنگام بهاره نواحی نیمه خشک و مرطوب تر، انتظار می رود که خاک در اثر بارندگی های زمستانه مرطوب باشد.

در این شرایط کاشت زودهنگام بهاره نواحی خشک با زمستان نیمه سرد و سردتر نیز امکان آبیاری قبل از کاشت وجود ندارد. زیرا خاک ممکن است به دلیل پتانسیل تبخیر و تعرق و یا وقوع باران، به موقع به حالت گاورو در نیاید و کاشت به تاخیر افتد. در شرایط خاک خشک، اولین آبیاری بلافاصله پس از کاشت به عمل می آید.

چه میزان از رطوبت خاک برای سبز شدن بذر مناسب می باشد

بهترین رطوبت خاک های معمول زراعی برای سبز شدن هنگامی است که ۵۰ تا۱۰۰ درصد از رطوبت قابل استفاده درخاک باقی مانده باشد. هرچندبسیاری از گیاهان زراعی ممکن است پس از مصرف نزدیک به ۷۵ درصد رطوبت قابل استفاده از خاکهای معمول زراعی نیزبا سرعت قابل قبولی سبز شوند.

گیاهچه درمراحل اولیه رشد، ریشه توسعه یافته ای نداشته و فقط از رطوبت لایه سطحی خاک می تواند استفاده نماید. قطر لایه سطحی خاک که بذر در آن قرار گرفته است از چند سانتیمتر تجاوز نمی کند. این لایه تحت تاثیرکشش هوا برای جذب آب طی مدت کوتاهی پس از آبیاری، رطوبت قابل استفاده خود را از دست داده، به شدت و به سرعت خشک می شود و بطور فزاینده ای برای سبز شدن بذر نا مناسب می گردد.

آبیاری بافواصل کوتاه (۳تا۴ روز در آب و هوای گرم و خشک) ولی سبک برای مرطوب نگه داشتن لایه سطحی خاک و استقرار گیاهچه لازم است. با گسترش ریشه، به مقاومت گیاه نسبت به خشکی اضافه می شود.

زمان مناسب برای آبیاری گیاه

بسیاری از گیاهان زراعی را هنگامی آبیاری می کنند که حدود ۵۰ تا حداکثر ۷۵ درصد از کل رطوبت قابل استفاده اکثر خاک های زراعی مصرف شده باشد. این میزان رطوبت برابر پتانسیل خاصی از آب در کلیه خاک ها نبوده و برای خاک ها، گیاهان و اقالیم مختلف فرق می کند. از آنجاییکه جذب آب و رشد گیاه تابعی از پتانسیل آب در خاک است، لذا پتانسیل آب در خاک را معیار صحیح تری برای انجام آبیاری دانسته اند.

با این حال، بیشتر متخصصین با توجه به بافت خاک و شرایط اقلیمی موجود، از مصرف رطوبت قابل استفاده در گیاه (به صورت نسبت یا درصد) استفاده کرده و زمان آبیاری محصولات را تعیین نموده اند. شکل ۱ رابطه بین میزان رشد گیاه و رطوبت خاک را نشان می دهد. دیده می شود که حداکثر رشد گیاه در رطوبتی کمتر از حد ظرفیت مزرعه به وقوع می پیوندد، زیرا وجود اکسیژن کافی در خاک نیز برای فعالیت های ریشه ضرورت دارد.

بعلاوه فراوانی رطوبت خاک سبب تحریک رشد رویشی گشته که زیادی آن نامطلوب می باشد. زمان مناسب آبیاری با نوع گیاه و مرحله رشد آن، عمق توسعه ریشه، بافت خاک، کیفیت آب مصرفی و شرایط محیط بستگی دارد. واضح است که چنانچه آب در اختیار زارع نباشد، آبیاری به تاخیر خواهد افتاد و عملکرد محصول نیز پایین خواهد رفت. نیاز گیاهان مختلف به آب و تحمل آن ها در برابر کم آبی متفاوت است.

طی دوران رشد رویشی ممکن است گیاه را پس از مصرف ۵۰ تا ۶۵ درصد از رطوبت قابل استفاده در خاک های معمول زراعی (پتانسیل آب در خاک ۰٫۵- تا ۲- اتمسفر بسته به حساسیت گیاه به تنش رطوبتی) آبیاری نمود. مراحل گل دهی، گرده افشانی، تشکیل و پرشدن سریع دانه حساسیت زیادتری در مقایسه با سایر مراحل رشد درمقابل خشکی دارند.

آبیاری گیاه در این مرحله پس از مصرف ۵۰ تا ۵۵ درصد از رطوبت قابل استفاده در خاک های معمول زراعی (پتانسیل حدود ۵/۰ – اتمسفر) انجام می شود. همراه با کاهش سرعت رشد دانه، از حساسیت گیاه به خشکی کاسته می شود و در نتیجه می توان بر فواصل آبیاریها افزود. همچنین لازم است رطوبت خاک را در مرحله خشک شدن دانه نقصان داد، تا محصول برای برداشت آماده گردد. به این طریق و با نزدیکتر شدن به زمان برداشت فاصله آبیاری ها افزوده می شود.

انجام آبیاری پس از ۶۰ درصد از رطوبت قابل استفاده (پتانسیل آب در خاک حدود ۱- اتمسفر) در زمان کاهش سرعت رشد دانه تا انجام آبیاری پس از مصرف ۷۵ درصد از رطوبت قابل استفاده (پتانسیل آب در خاک حدود ۴- اتمسفر کمتر) در زمان سفت شدن دانه و به عنوان آخرین آبیاری، در محصولات مقاوم به خشکی معمول می باشد.

در گیاهان گل غیرانتهایی، رشد رویشی، تولیدگلهای جدید و پرشدن بعضی از دانه ها با زمان خشک شدن دانه های تولید ده از گلهای قدیمی همراه می باشند. افزایش فواصل آبیاری یا قطع بموقع آبیاری از راههای موثر در محدودسازی تشکیل گل های ناخواسته وکاهش غیریکنواختی رسیدگی این گونه گیاهان است.

رابطه بین زمان آبیاری و سن گیاه

از نقطه نظرآب مصرفی گیاه، بایستی توجه داشت که هر چه بافت های رویشی گیاه توسعه بیشتری داشته باشند به آب بیشتری نیاز می باشد. درعین حال، هرچه گیاه مسن تر گردد، ریشه آن (درصورن عمیق بودن خاک) عمیق تر بوده و حجم بیشتری از خاک را در دسترس دارد. بطور کلی، با پیشرفت رشد گیاه و نیز افزایش فواصل آبیاری، آب بیشتری از خاک تخلیه می گردد و انجام آبیاری سنگین (مصرف حجم زیادی آب در هر آبیاری) ضرورت می یابد.

ضخامت لایه ای از خاک که ریشه در آن فعالیت دارد با نوع گیاه و میزان رشد آن تغییر می کند. مثلا عمق فعالیت ریشه یونجه ای که تازه کاشته شده است ممکن است از۳۰ سانتیمتر تجاوز نکند، اما عمق فعالیت ریشه یونجه سه ساله به بیش از ۲ متر برسد و یا حدود ۸۰ درصد از ریشه سیب زمینی تا عمق ۶۰ سانتیمتری خاک پراکنده است. اماریشه گیاهانی مثل گندم، ذرت و پنبه می توانند تا عمق ۲ متری در خاکهای زراعی نفوذپذیر گسترش یابند.

دستگاه تانسیومتر و بلوک گچی برای تعیین تغییرات رطوبتی خاک

اطلاع از عمق توسعه ریشه وتغییرات رطوبتی خاک (ازسطح تا پایین ترین عمق فعالیت ریشه) برای تعیین زمان آبیاری و تعیین حجم آب مصرفی درهر آبیاری ضرورت دارد. تعیین تغییرات رطوبتی خاک درلایه مذکور تاحدی مشکل است. بهمین جهت غالبا از طریق بکارگیری همبستگی بین تغییرات رطوبتی خاک در عمق خاصی (مثلا عمق ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتری) باتغییرات رطوبتی خاک در کل عمق توسعه ریشه نسبت به تعیین زمان آبیاری اقدام می کنند.

به این طریق می توان دستگاههای اندازه گیری رطوبت خاک مثل تانسیومتر (شکل ۱) و یا بلوک گچی ( شکل ۲) را در این عمق قرار داد و یا برای تعیین درصد تخلیه رطوبت خاک وتعیین زمان آبیاری از عمق ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتری نمونه برداری کرد. درصورت امکان، بهتراست یک دستگاه اندازه گیری اضافی را در عمق بیشتری (مثلا ۴۵ تا ۶۰) سانتیمتری قرار داد و ایده مناسبتری از وضعیت رطوبتی خاک در ناحیه توسعه ریشه بدست آورد.

شکل ۱ : دستگاه تانسیومتر (شکل سمت چپ) و دو تانسیومتر با طول های متفاوت که در دو عمق مختلف از خاک قرار داده شده اند.

شکل ۲ : دستگاه بلوک گچی که توسط طوری احاطه شده است، در داخل خاک و در داخل عمق اندازه گیری رطوبت قرار داده می شود. بعضی از انواع بلوک گچی فاقد توری محافظ می باشند.

البته دستگاههایی مانند نوترون متر(neutron meter) وجود دارند که می توانند میانگین رطوبت خاک را در محدوده ای از عمق خاک و یا در هر نقطه از خاک تا عمق توسعه ریشه اندازه گیری نمایند. برای این کار، قسمت حساس دستگاه (شکل ) را در لوله های آلومینیومی یا فولادی خاصی که قبلا در خاک و تا عمق توسعه ریشه فرو کرده اند وارد می سازند و با استفاده از منحنی های استاندارد، مقدار رطوبت خاک را می سنجند.

رادیواکتیو بودن دستگاه، عدم دقت سیستم در نزدیکی سطح خاک و تاثیر مقدار ماده آلی خاک برنتایج از مشکلات کار با این دستگاه گران قیمت می باشند. از آنجایی که دقت اندازه گیری رطوبت خاک به مقدارماده آلی آن و سایر خصوصیات خاک بستگی دارد، لازم است برای هر خاک منحنی استاندارد مناسب برای سنجش رطوبت آن تهیه گردد.

نقش بافت خاک در تعیین زمان آبیاری

بافت خاک نیز در تعیین زمان آبیاری نقش مهمی دارد. هرچه بافت خاک ریزتر باشد، ظرفیت نگهداری آب بیشتری دارد. برعکس، خاکهای شنی آب کمی در خود نگهداشته و خیلی زود خشک می شوند. پس هرچه بافت خاک درشت تر باشد، فاصله دو آبیاری را کمتر گرفته ولی آبیاری را سبکتر (مصرف حجم کمتری آب در هر با رآبیاری) انجام می دهند. افت پتانسیل آب با مصرف درصد کمی از رطوبت قابل استفاده در خاکهای دارای بافت ریز شدید است. بهمین جهت، درمورد این گونه خاکها درصد تخلیه رطوبتی کمتری مجاز است (شکل ). به عمق خاک زراعی نیز بایستی توجه داشت.

اگرعمق خاک زراعی فقط ۶۰ سانتیمترباشد، محیط توسعه ریشه و ذخیره رطوبتی خاک محدود بوده وگیاه نسبت به تغییرات رطوبتی بسیار حساس خواهد بود. امادرصورتی که عمق خاک زراعی ۲ متر باشد و ریشه گیاه تا این عمق توسعه یافته باشد، مقدار رطوبت زیادتری در اختیار گیاه بوده و حساسیت گیاه نسبت به تغییرات رطوبتی خاک کمتر از حالت قبل خواهد بود. تغییرات رطوبتی درشیبهای مختلف نیز فرق می کند. شیب های رو به شمال رطوبت کمتری نسبت به شیبهای رو به جنوب از دست می دهند. فواصل آبیاری را بایستی در شیبهای رو به جنوب کمتر از شیب های رو به شمال گرفت.

تنظیم فواصل آبیاری برای خاک یا آب شور

چنانچه آبی که برای آبیاری مصرف می شود دارای نمک زیادی باشد و یاخاک شور باشد، پتانسیل اسمزی محلول خاک پایین خواهدبود. در این شرایط، کل پتانسیل آب (جمع پتانسیل های متریک و اسمزی) درخاک، با یک میزان رطوبت ثابت، پایین تر از خاک های غیر شور می باشد. بنابراین، فواصل آبیاری را در خاک های شور و یا هنگامی که آب آبیاری شور است کمتر می گیرند. در صورتیکه پتانسیل آب (جمع پتانسیل های متریک و اسمزی) در خاک معیار آبیاری باشد، مشکلی در تعیین زمان انجام آبیاری خاکهای مختلف وجود نخواهد داشت.

نقش شرایط آب و هوایی در تعیین زمان آبیاری

شرایط آب وهوایی نیز یکی از عوامل مهم در تعیین نیاز به آبیاری است. مقدار آبی که بصورت تبخیر از سطح خاک و بصورت تعرق از سطح گیاه از دست می رود تابع خصوصیات خاک، پتانسیل تبخیر وتعرق، نوع گیاه و مرحله نمو آن است. امروزه با توجه به خصوصیات خاک و اطلاعاتی که در مورد تغییرات روزانه عوامل جوی وگیاهی جمع آوری می کنند و با استفاده از فرمولهایی زمان آبیاری مزارع بزرگ را تعیین می نمایند.

برای تعیین زمان آبیاری مدلها وفرمولهای مختلفی وجود دارند که از بحث درباره آنها خودداری می شود. بطور کلی، هرچه تبخیر و تعرق حقیقی مزرعه شدیدتر باشد، فاصله آبیاری ها را کمتر می گیرند.

تعیین زمان مناسب آبیاری از طریق لمس خاک با دست

پتانسیل آب در خاک، نوع و مرحله رشد گیاه و پتانسیل تبخیر و تعرق بعنوان عوامل موثر در تعیین زمان آبیاری مورد اشاره قرار داده شدند. اما در اغلب موارد ممکن است که وسایل مورد نیاز برای انجام اندازه گیری های لازم جهت تعیین زمان آبیاری در دسترس نباشند. پیداکردن احساسی نسبت به رطوبت خاک برای تعیین زمان آبیاری بسیار مفید است. قاعده کلی آن است که تا هنگامی که رطوبت لمس خاک (بافت متوسط تا سنگین) به خوبی قابل احساس است، نیازی به آبیاری نیست.

جدول  وضع خاکهای مختلف را در رطوبت های مختلف نشان می دهد. با استفاده از این جدول می توان زمان آبیاری را با توجه به وضع خاک و نیاز گیاه تعیین نمود. درصورتی که عمق توسعه و منطقه فعالیت ریشه مشخص نباشد، برای نمونه گیری از عمق ۲۰ تا ۳۰ سانتی متری استفاده می گردد. در عمل مقداری خاک را از عمق مورد نظر برداشته، درمشت می فشارند و تغییرات خاک و احساس را نسبت به خاک ارزیابی می کنند.

برای سنجیدن رطوبت خاک با استفاده از این روش، مقداری خاک را برداشته و آن را در دست محکم بفشارید. زمانی که به شکل یک توپ در آمد آن را به آرامی و سه بار به بالا پرتاب کنید با استفاده از جدول شماره ۱ می توان رطوبت نسبی خاک های مختلف و در عمق های مختلف را تعیین کرد.

با این که انجام آبیاری بموقع برای حصول حداکثر عملکرد ممکنه ضرورت زیادی دارد، اما گاهی آب کافی در دسترس نیست. از راههای مقابله با این شرایط، انجام آبیاری تکمیلی و کاشت بصورت “نیمه دیم” است. کاشت نیمه دیم غلات پاییزه و پنبه بهاره در اراضی که ظرفیت نگهداری آب زیادی دارند، انجام پذیر است.

برای کاشت گندم بصورت” نیمه دیم” درمناطق نیمه مرطوب تا مرطوب بطریق زیر عمل می کنند: گندم را در پاییز و بدون انجام آبیاری می کارند و سبز شدن آن را به وقوع باران موکول می نمایند. در پایان زمستان تا اوایل بهار و تا زمانی که آب کافی در اختیار است، محصول را آبیاری می کنند. با کم شدن مقدار آب نسبت به قطع آبیاری گندم اقدام می نمایند. در مورد پنبه “نیمه دیم” بدین صورت عمل می شود که در پایان زمستان زمین را بصورت سیلاب یا نواری، آبیاری سنگینی می کنند و سپس با مساعد شدن هوا پنبه را می کارند.

گاهی نیز تلاقی نیاز محصولات برای آب آبیاری وجود دارد. مثلا در بسیاری نواحی و تا زمانی که جو و گندم نیاز زیادی به آب دارند، کمبود آب آبیاری مشاهده می شود. درنتیجه کاشت محصولات دیگر با مشکل کمبود آب روبرو می باشد. بعضی از کشاورزان در این موقع نسبت به کاشت محصولاتی مانند چغندرقند، که تا حدی به خشکی مقاوم است اقدام می کنند.

ولی پس از استقرار محصول و تا زمانی که محدودیت آب آبیاری وجوددارد، از آبیاری محصول استقرار یافته خودداری می نمایند. این عمل موجب توسعه عمقی ریشه می شود، ولی درهرحال ازعملکرد محصول کاسته می گردد.

جدول ۱- راهنمای تعیین مقدار رطوبت قابل استفاده ای که از خاک خارج گشته

چگونه اثرات سوء ناشی از کم آبی را در گیاه کاهش دهیم

برای آنکه کم آبی خسارت شدیدی به گیاه وارد نسازد، باید رشد  اولیه گیاه را تا حدی کنترل نمود. این هدف را می توان با تاخیر در کاشت، کاهش مقدار نیتروژن کودی و انجام آبیاری فاصله دار (آبیاری تاخیری) حاصل نمود. آبیاری تاخیری موجب پیدایش مقاومت به خشکی نیز می گردد.

موفقیت در این گونه برنامه ریزی ها به تاریخ آخرین آبیاری سنگین بهاره، تاریخ امکان آبیاری مجدد، بافت و عمق خاک، نوع گیاه، رقم مورد استفاده (از نظر زودرسی، میزان توسعه بافت های رویشی، عکس العمل ریشه به کاهش رطوبت خاک و به طور کلی مقاومت به خشکی) و شرایط آب و هوایی بستگی دارد.

گردآورنده : سپیده مدنی کارشناس ارشد گیاه پزشکی